چرا بارش های ایران كم شده ؟، پایتخت درانتظار آخرین برف ها
تاكسی مدرن چرا بارش های ایران كم شده ؟، پایتخت درانتظار آخرین برف ها
نیو صدر- خشكترین زمستان نیم قرن گذشته؛ این جمله بی فعل، در یك ماه گذشته، روح و روان همه ایرانیان را بهم ریخته است؛ فكر بی آبی در تابستان و عواقب خشكسالی تشدید شده، آرامش را از بسیاری ذهن ها گرفته است. شاید این اخطار سبب شود در مصرف آب در هر زمینه ای، صرفه جویی نماییم، اما واقعا دوره بدتری شروع شده است؟ شاید با برفی كه در ابتدای بهمن ۹۶ بارید، بگویید، نه! اما ظاهرا چنین نیست.
علیرضا مساح، دانشیار دانشگاه تهران و مسئول بخش صدمه پذیری و انطباق تغییراقلیم در گزارش سوم ایران به سازمان ملل، پیش بینی می كند شرایط بدتری هم در راه است؛ مثلا برف ابتدای بهمن ۹۶ آخرین برف ها در بعضی مناطق ایران است؛ همچون تهران.
مساح دراین باره به خبرآنلاین می گوید: برای فصل بهار و تابستان بطور قطع ۱۰ درصد كاهش را خواهیم داشت، در اغلب كشورهای اطراف هم این اتفاق می افتد. البته این را باید بگویم به دلیل افزایش دما، میزان تبخیر هم افزوده می شود و سبب می گردد كه كمبود آب داشته باشیم. یعنی به علت افزایش تبخیر ما بطور قطع با كاهش میزان روان آب كل كشور روبرو می شویم.
مشروح گفتگوی خبرآنلاین با استادیار دانشگاه تهران را در ادامه بخوانید؛
در ابتدا از عواملی كه منجر به تغییر میزان بارندگی می شوند بگویید؟ ۲ دسته از عوامل هستند كه می توانند روی تغییرات دما و بارش تاثیر داشته باشند، عوامل طبیعی و غیر طبیعی. عوامل طبیعی شامل الگوهای دور پیوند هستند، الگوهای دور پیوند پدیده های مثل الن نینو و ۷ مورد دیگر هستند، به صورت كلی این الگوها یعمی ارتباطاتی بین جو و اقیانوس اتفاق می افتد، مثلا ال نینو در اقیانوس آرام اتفاق می افتد ولی می تواند روی كشورهای مختلف تاثیر بگذارد، پس این می تواند یكی از عواملی باشد كه منجر به كاهش بارندگی شده. عامل دیگر فعالیت های خورشیدی است، این فعالیت ها دوره ی ۱۱ ساله دارند می توانند منجر به تغییر دما و بارش زمین باشد، بحث دیگر مدار گردش زمین به خورشید است وقتی فاصله ی زمین از خورشید كم و زیاد شود میزان دما و بارش در جهان تغییر می كند و می تواند به ایجاد عصرهای یخبندان هم منجر شود، لبته این بسیار بسیار زمان بر است و صدها هزار سال طول می كشد تا اختلاف زمین و خورشید تغییر كند. یكی دیگر از عوامل طبیعی بحث آتش فشان های بزرگ هستند، وقتی آتش فشان های بزرگ فعال می شوند حجم زیادی از دی اكسید گوگرد وارد جو می گردد و این سبب سرد شدن زمین هم می شود، ولی مقطع زمانی كه اثرگذار است حداكثر ۶ ماه تا یك سال است.
چه اقداماتی عوامل غیرطبیعی هستند؟
فعالیت های انسانی عوامل غیرطبیعی هستند كه می توانند بر میزان دما و بارش تاثیر بگذارند، من چند عامل از اصلی ترین موارد این عوامل را به شما می گویم، یكی از این عوامل بحث مربوط به انتشار گازهای گلخانهای ناشی از سوخت های فسیلی است، بحث توسعه كشاورزی و دامداری هم سبب افزایش گاز متان می گردد كه می تواند اثرگذار باشد. عامل دیگر فعالیت های صنعتی است كه منجر به انتشار دی اكسید گوگرد و در نتیجه تغییر دما می شود، نكته دیگر كه خیلی مهم است بحث تغییر كاربری اراضی است، این تغییر سبب تغییر ضریب بازتاب انرژی خورشید می شود، مثلا فرض كنید در مناطق برفی ۹۰درصد انرژی خورشید دوباره منتشر می گردد حالا اگر این مناطق به مسكونی تبدیل گردد فقط 10 درصد انرژی خورشید منعكس خواهد شد و 90 درصد جذب زمین خواهد شد، این عامل سبب می گردد كره ی زمین گرمتر شود. اینها مجموعه عواملی هستند كه می توانند روی بارش هم تاثیر داشته باشند.
با شرایطی كه اكنون وجود دارد، كدام یكی از دسته عواملی كه گفتید، چه طبیعی چه غیرطبیعی، تاثیر بیشتری روی بارندگی دارد چون مدتی است هر وقت بحث بارندگی كم می شود، بحث تغییراقلیم هم می گردد.
برای دادن پاسخی قطعی به این سوال باید بررسی نماییم ببینیم سهم هر كدام از عوامل طبیعی و غیر طبیعی (عوامل انسانی) در تغییرات دما و بارش كشور چقدر بوده است. اگر بتوانیم این عوامل را تفكیك نماییم و بفهمیم عوامل انسانی عامل اصلی تغییرات بوده آن وقت می توانیم بگوییم تغییراقلیم در این زمینه نقش داشته. ولی برپایه اطلاعات من و بررسی های كه تاكنون انجام دادیم، تغییراقلیم در میزان بارش های كشور ما سهم كمتر از ۱۰ درصدی داشته البته در آینده های نزدیك و آینده های طولانی تغییراقلیم می تواند نقش خیلی زیادی در میزان بارش داشته باشد.
یكی از دلایلی كه برای ارتباط وضع بارندگی كشور و تغییراقلیم به كار می برند بحث بارش های ناگهانی در كشور است، این چه توجیهی دارد؟
من در ۴ عامل طبیعی از الگوهای دورپیوند گفتم، تغییراقلیم می تواند روی این الگوها تاثیر بگذارد، مثلا ما در سال ۲۰۱۵ پدیده ال نینو در اقیانوس آرام رخ داد و در كرمانشاه در یك روز اندازه یك سال منطقه باران آمد. میزان دما سطح آب یا شاخص ال نینو در سال ۲۰۱۶ به ۳ رسید این در شرایطی است كه پیش از این شاخص این پدیده بیشتر از ۲ نبود. در ۶۰ سال اخیر ال نینو سال ۲۰۱۵ بی سابقه بوده، دلیل شدت آن می تواند انتشار گازهای گلخانه ای باشد، البته من تاحالا ندیدم این مورد به شكل علمی بررسی شود و اگر بخواهیم محكم صحبت نماییم باید این مورد بررسی شود. اما نظر كارشناسی من این است كه پدیده تغییراقلیم سبب شده ال نینو به این شدت رخ بده و وضع بارش در كرمانشاه به این شكل شود.
این روندی كاهش باران و افزایش دما به دلیل عوامل طبیعی و غیرطبیعی در همه ی مناطق یكسان است؟
ما اخیرا یك بررسی انجام دادیم و میزان تغییرات دما و بارش كشورهای مختلف در ایران و كشورهای اطراف را از سال ۱۹۸۳ تا الان بررسی كردیم، در این تحقیق ما میانگین دما و بارش كشورهای همسایه را اندازه گرفتیم و به نتایج جالبی رسیدیم. درحوزه دما متوجه شدیم تمام این مناطق افزایش دما را داشتند، البته مقدار سالانه این افزایش دما فرق می كرد، به صورت كلی در كشورهایی كه غرب ایران بودند افزایش دمای بیشتری نسبت به كشورهای شرق ایران داشتند. اما نتایج مربوط به حوزه بارش مثل دما نبود، یعنی در بعضی كشورها روند بارش افزایشی بود و در بعضی كشورها كاهشی، در شمال و شرق ایران میزان بارندگی افزایش پیدا كرده بود و در بقیه مناطق كاهش، البته این مورد كه چرا كشورهای شمالی و شرقی افزایش باران را داشتند باید بررسی شود.
یعنی واقعا چرایی این مسئله معلوم نیست؟ چون این اختلاف میان ایران و كشورهای شرقی و شمالی آن سبب شده بسیاری بگویند این اتفاق دلایلی مثل حامله شدن ابرها یا حتی پروژه هارپ دارد
اولا من با پروژه هارپ كاملا مخالفم اصلا چنین چیزی ممكن نیست، ولی باید ببینیم سهم هر كدام از آن عوامل بارش كه به شما گفتم در چند سال اخیر در این مناطق مختلف چقدر بوده است.
شما در جایی از صحبتتان گفتید در آینده تاثیر تغییراقلیم روی بارش های ما بیشتر می شود، یعنی باید منتظر باشیم كه میزان بارندگی در كشور از این هم بدتر شود؟
پاسخ به این سوال به این بستگی دارد كه میزان انتشار گازهای گلخانه ای و افزایش دما در آینده چگونه می شود، ما ۴ سناریو در این رابطه داریم كه اگر بر مبنای سناریو متسوط افزایش دما بخواهیم به این سوال جواب بدهیم باید بگویم كه وضعیت بارش چه خواهد بود. در سناریوهای متوسط برای سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۳۵ در كشورهای ایران و غرب و جنوب آن دما ۱ تا ۱.۵ درجه افزوده می شود.
برای بحث بارش در ۶ ماه ابتدایی سال آبی، میزان بارندگی ما نسبت به گذشته بین ۱۰ درصد افزایش تا در ۱۰ درصد كاهش متغیر خواهد بود، برای فصل بهار و تابستان بطور قطع ۱۰ درصد كاهش را خواهیم داشت، در اغلب كشورهای اطراف هم این اتفاق می افتد. البته این را باید بگویم به دلیل افزایش دما، میزان تبخیر هم افزوده می شود و سبب می گردد كه كمبود آب داشته باشیم. یعنی به علت افزایش تبخیر ما بطور قطع با كاهش میزان روان آب كل كشور روبرو می شویم.
پس در ۲۰ سال آینده میزان بارش به شكل آنچنانی تغییر نمی كند؟
بله ولی فراموش نكنید كه مبحث فقط بارش نیست و بحث تبخیر هم وجود دارد، تبخیر سبب می گردد دیگر میزان بارش قلبی را نداشته باشیم. همینطور به علت افزایش باران نوع بارش های ما از حالت برف به باران تغییر می كند و این ذخایر آب زیرزمینی ما را تغییر می دهد.
بر این اساس باید انتظار داشته باشیم این برف ها آخرین برف های پایتخت باشند؟
قطعا همینطور است، چون منابع ما دارد گرم می گردد و هر چه می رویم به سمت ارتفاعات بالاتر انتظار برف های كمتری را خواهیم داشت و نكته مهم دیگر این است كه تغییراقلیم سبب تولید اتفاقات در مقادیر حدی می گردد و در یك یا ۲ روز برفی می بارد و یا بارش های ما سیل گونه شود. مثلا شاید ممكن است النینو بعدی شدیدتر شود و این دفعه بارش در كرمانشاه خیلی شدیدتر باشد.
با این روند و با توجه میزان منابع آب ایران باید چه اقداماتی در حوزه منابع آبی كشور انجام دهیم؟
این بحث عرضه و تقاضا است تا الان ۹۰ درصد مدیریت كشورمان در زمینه مدیریت عرضه بوده، همیشه دنبال مدیریت عرضه هستیم و در این مدت مدیریت تقاضا و مصرف نداشتیم و این دقیقا عامل مشكلات ما است. ما برای یك بحرانی كه در آینده بطور قطع گریبان ما را می گیرد باید حتما مدیریت تقاضا و مصرف را در نظر بگیریم و البته نباید هم مدیریت عرضه را فراموش نماییم. معتقدم در آینده باید همه راهكارهای ممكن را روی میز داشته باشیم و بر مبنای یك مدیریت اقتصادی از تمام گزینه ها بهترین سود را ببریم. مدیریت عرضه مثل تولید یا باروری ابرها را كامل حذف نماییم.
۴۷۲۳۷
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب