وقتی شهید با شهید فرق دارد!
دادگاه رسیدگی به پرونده پلاسکو برای تعیین میزان قصور یا تقصیر سازمان های مختلف در این حادثه باید همین روزها برگزار می شد اما برگزاری آن به زمان دیگری موکول شده و این تاخیر سابقه داشته است. این را برادر یکی از شهدای آتش نشان حادثه پلاسکو می گوید.
در آموزه های دینی، برای کسی که در راه امرار معاش خانواده اش بمیرد، ثواب مجاهد در راه خدا ذکر شده است. بر همین اساس، در افواه عمومی می گویند اگر کسی در راه کسب روزی حلال بمیرد شهید است. این تلقی البته فقط یک برداشت در فرهنگ عامه است اما به هر حال نشان میدهد مفهوم «شهید» نزد مردم دایره بسیار گسترده تری نسبت به تعریف آن در قوانین و مقررات دارد.
آیین نامه تعیین مصادیق احراز شهید و ایثارگر مصوب ۲۴ اردیبهشت سال ۹۳، دو اصطلاح «شهید» و «در حکم شهید» را تعریف کرده و سپس مصادیق این دو را برشمرده است.
از چند سال قبل و با وقوع برخی حوادث تلخ برای نیروهای امدادی و سایر ارائه دهندگان خدمات عمومی یا به طور کلی کارکنان غیرنظامی که در راه خدمت به مردم کشته شدند، اصطلاح «شهید خدمت» رواج یافت و این در حالی بود که چنین اصطلاحی در هیچ یک از قوانین نیامده است و فقط از دید مردم این افراد «شهید» بودند.
بهمن ۹۶ جمشید تقی زاده معاون امور مجلس، حقوقی و استانهای وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پی وقوع حادثه در نفتکش سانچی اظهار داشت: «شخص وزیر از طرف رییس جمهوری تلاش بسیار کرد تا این عزیزان بعنوان شهدای خدمت تلقی شوند که به ثمر نشست و ۳۰ نفر ایرانی از بین ۳۲ خدمه کشتی بعنوان شهدای خدمت تلقی شدند.»
از طرفی شامگاه ششم فروردین ۹۸ قایق حامل نیروهای مردمی که برای جلوگیری از نفوذ سیلاب به شهر گمیشان تلاش می کردند، واژگون شد و شش نفر از جهادگران جان باختند که در این مورد نیز با موافقت رهبر معظم انقلاب، این نیروهای جهادی جانباخته «شهید خدمت» محسوب شدند.
در این میان، آتش نشان های پلاسکو یکی از نخستین گروه هایی بودند که مردم آنان را «شهید» خواندند. پزشکان و کادر درمان نیز که جان خودرا در راه مبارزه با کرونا از دست می دهند گروه دیگری هستند که از دید مردم شهیدند و محیط بان هایی هم که در درگیری های مسلحانه کشته می شوند در افکار عمومی شهید به حساب می آیند.
از بین این سه گروه، اوضاع گروه پزشکان و کادر درمان دراین زمینه از همه بهتر است. در همان ماه های شروع بحران کرونا، شورای عالی امنیت ملی در مصوبه ای اجازه داد تا پزشکان، پرستاران و سایر اعضای کادر درمان که در جریان مداوای بیماران بر اثر کرونا از بین می روند زیر پوشش بنیاد شهید قرار بگیرند. به همین دلیل در ستاد ملی مدیریت کرونا کارگروهی جهت بررسی پرونده موارد فوت کادر درمان به علت مبتلاشدن به کرونا تشکیل شد که وزارت بهداشت، سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور استخدامی و بنیاد شهید عضو آن هستند. این کمیته تعیین می کند که کدام فوت ها طبق ضوابطی که برای شهید محسوب شدن تعیین شده اتفاق افتاده است.
۳ خرداد سال قبل از از طرف ستاد کرونا، بخشنامه اختصاصی تعیین مصادیق و امتیازات شهید خدمت به تصویب رسید و «شهید خدمت» اینطور تعریف شد: «افرادی از کادر درمانی مشمول هستند که در بازه زمانی شروع تا خاتمه فراگیری بیماری کرونا در بیمارستان های تعیین شده از طرف وزارت، مستقیما درگیر با درمان مبتلایان به بیماری بوده و جان خودرا در مقابله با آن از دست داده یا می دهند.»
آقای نوروزی دبیر کمیته تشخیص شهدای خدمت و مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت در آخرین مصاحبه خود درباره تعداد پرونده های رسیده گفته است که تعداد «شهدا»ی احرازشده توسط این کمیته ۱۶۸ نفر است؛ در صورتیکه آمار دقیق از تعداد اعضای کادر درمان که در نتیجه مبتلاشدن به کرونا از دنیا رفته اند ارائه نشده است و بیش از ۲۹۰ پرونده برای احراز شهادت به کمیته تعیین مصادیق رسیده است که برخی از آنها بگفته وزارت بهداشت به علت نقص مدرک و برخی به علت این که برای کمیته مسجل نشده که جانباخته در راه «مبارزه با کرونا» از بین رفته یا به علت دیگری به کرونا مبتلا شده است، به بنیاد شهید ارجاع نشده است.
اما وزارت بهداشت در این زمینه چه می گوید؟ می گوید «تنها کسانی شامل معرفی به بنیاد شهید برای برخورداری از خدمات و عنوان شهید می شوند که ثابت کنند در جریان درمان مبتلایان به کرونا در بیمارستان ها مبتلا شده و درگذشته اند»؛ بدین سبب اگر پزشکی در مطب خودش یا در بخشی غیر از بخش بستری و رسیدگی به بیماران مبتلا به کرونا بر اثر مبتلاشدن به کرونا جان خودرا از دست داده باشد در شمول شهدای کادر درمان قرار نمی گیرد و یک جانباخته است مثل باقی جانباختگان کرونا.
درباره محیط بانان، ماجرا کمی متفاوت می باشد. در بخشنامه احراز مصادیق شهادت آمده است که افرادی که حین حفاظت از محیط زیست مورد هجوم دشمن و گروه های معارض قرار بگیرند و در اثر درگیری کشته شوند شهید محسوب می شوند. بر این اساس اگر قتل محیط بان توسط «دشمن یا گروه های معارض» انجام نشده باشد، بازماندگان او نمی توانند از مزایای پوشش بنیاد شهید استفاده کنند. همین طور با وجود این که بخشنامه احراز مصادیق، «ترور»شدن را یکی از مصادیق شهادت به حساب می آورد، محیط بان هایی که در محلی غیر از محل کار توسط شکارچیان «ترور» می شوند شهید محسوب نمی شوند. البته یگان محیط زیست می گوید «در حال حاضر رابطه خوبی بین یگان محیط زیست و بنیاد شهید برقرار است و پرونده های جدید و قدیمی بسرعت در ردیف رسیدگی جهت احراز شهادت قرار می گیرند». محیط زیست از ارائه شماره تماس یا اسامی خانواده های محیط بان هایی که در فرآیند احراز شهادت گرفتار مساله اند خودداری می کند.
وضعیت آتش نشان هایی که در جریان حادثه کشته می شوند حتی از این هم بغرنج تر است. در صورتیکه حدودا اسامی تمامی گروه های شغلی و دیگرانی که به طریقی ممکنست مشمول خدمات و پوشش بنیاد شهید باشند در بخشنامه تعیین مصادیق آمده است، مشاغل خدمات عمومی مثل آتش نشانی حتی یاد شده هم قرار نگرفته است. بیشترین بحث درباره واردشدن آتش نشان ها به شمول پوشش بنیاد شهید پس از آتش سوزی ساختمان پلاسکو و از میان رفتن ۱۶ آتش نشان در جریان سقوط این ساختمان عنوان شد اما حتی قبل از آن در حادثه قطار نیشابور هم به آتش نشان هایی که در جریان اطفای حریق جان خودرا از دست داده بودند عنوان شهید داده شده بود. با این وجود شهدای آتش نشان تابحال تحت پوشش بنیاد شهید قرار نگرفته اند.
تعداد کشته های خانواده آتش نشانی در سراسر کشور بیش از ۶۰ نفر تخمین زده می شود. در تهران جواد ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی می گوید اقلا ۴۳ نفر آتش نشان تابحال جان خودرا از دست داده اند که پس از پیگیری های مطبوعاتی بازماندگان، آتش نشانان پلاسکو مشمول عنوان «شهید خدمت» شدند و قبل از آن حتی از پوشش همین عنوان هم محروم بودند.
ظاهرا بخشنامه تعیین مصادیق شهدای خدمت و انواع خدماتی که سازمان ها می توانند به آنها عرضه کنند توسط دولت تدوین و ابلاغ نشده است و هم اکنون هر سازمانی به فراخور امکانات خودش خدمات متفاوتی را به «شهدای خدمت» سازمان خودش ارائه می دهد. تفاوت خدمات و امکاناتی که خانواده های شهدای خدمت می توانند دریافت نمایند با چیزهایی که خانواده های تحت پوشش بنیاد شهید از آن برخوردار می باشند، قابل توجه است.
آقای سلطانی برادر حسین سلطانی یکی از آتش نشان های جانباخته در حادثه پلاسکو در این زمینه می گوید: «در حالی که اقلا یک نفر از خانواده کسانی که شهیدشان تحت پوشش بنیاد شهید است می توانند به استخدام رسمی دولت در بیایند، این مساله برای خانواده شهدای خدمت صدق نمی نماید. خانواده شهدای بنیاد از مزایای ارتقای شغلی شهیدشان برخورد می شوند و این افزایش حقوق را دریافت می کنند اما شهدای خدمت ارتقا نمی گیرند. مساله خانواده ها هم اکنون این است که ایثار عزیزان ازدست رفته شان مورد توجه قرار بگیرد نه این که تنها یک مراسم سالگرد که آن هم به همت خود سازمان آتش نشانی برگزار می گردد تمام احترام و ارزشی باشد که برای عزیزان ازدست رفته ما قائلند. درباره پوشش بنیاد شهید به ما می گویند که سازمان آتش نشانی و شهرداری باید از شورای تامین استان بخواهند که شهدای ما را بعنوان شهید به بنیاد معرفی نماید. سازمان و شهرداری هم می گویند که این نامه را ارسال کرده اند و درخواست را به شورای تامین استان تهران ارائه کرده اند اما شورای تامین مساله را پیگیری نمی نماید. اینها همه در حالی است که دادگاه برای تعیین حدود قصور و تقصیر سازمان های مختلف در حادثه پلاسکو هم هنوز برگزار نشده و مدام به تاخیر می افتد.»
از طرفی بهمن ۹۶ سیدمهدی شمس نیک مسئول ایثارگران آتش نشانی تهران با اشاره به اصطلاح شهید خدمت و تسهیلاتی که به او تعلق می گیرد، اظهار داشته بود: «شهید خدمت هم اکنون به این معناست که شهید می تواند در قطعه شهدا به خاک سپرده شود و بنیاد شهید درباره او فقط مجوز این کار را دارد. هیچ اقدام قانونی در مورد شهدای خدمت مثل شهدای ایثارگر صورت نمی گیرد.»
در آذر ۹۶ نیز معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران درباره تفاوت شهدای خدمت و شهدای جنگ تحمیلی توضیح داده بود: «خانواده شهدای خدمت برمبنای قانون تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار نمی گیرند و تسهیلات، کمک ها، حقوق و مزایای در نظر گرفته شده برای این عزیزان از طرف سازمان های محل خدمت شهید در اختیار خانواده ها قرار می گیرد.»
سعید عندلیبی اضافه کرده بود: «اگر مجلس شورای اسلامی تعریف قانونی شهید را اصلاح نماید یا تبصره ای به ماده قانونی مربوط به مصادیق شهید اضافه کند که برمبنای آن آتش نشانان جانباخته در حین خدمت همچون شهدای آتش نشان در حادثه پلاسکو را مشمول مصادیق ایثارگر تلقی کند و آنرا به تصویب برساند، بنیاد شهید و امور ایثارگران مکلف به اجرای آن و تحت پوشش قرار دادن خانواده این عزیزان است اما هم اکنون بدون محمل قانونی و مصوبه مجلس شورای اسلامی، بنیاد برای تحت پوشش قرار دادن خانواده این عزیزان اختیار قانونی را ندارد.»
چندی پیش رییس و معاون امور اجتماعی سازمان برنامه و بودجه اعلام نمودند که مشکلی برای افزایش بودجه بنیاد شهید برای تواناترشدن این سازمان در پوشش تعداد بیشتری از کشتگان حوادث ندارند اما علم بلادی مدیرکل پذیرش و امور اداری بنیاد می گوید مساله این نهاد برای پوشش دیگران همچون خانواده های آتش نشان ها یا محیط بان ها مساله بودجه نیست بلکه «آیین نامه مصوب دولت در مورد تعیین مصادیق شهید و ایثارگران صراحت دارد که اصولا تعیین این که چه کسی شهید است به عهده بنیاد شهید نیست و علاوه بر مصادیقی که در بخشنامه به آنها اشاره شده، این شورای تامین استان هاست که تعیین می کند چه کسانی می توانند زیر پوشش بنیاد قرار بگیرند تا بنیاد پرونده آنها را پذیرش کند و ارائه خدمات به آنها را انجام دهد».
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب