گزارش تاكسی مدرن؛
پیشنهادی برای افزایش بهره وری ریلی
به گزارش تاکسی مدرن در حالیکه تا سال ۹۷ شبکه ریلی کشور از رشد بهره وری منطقی برخوردار بود، اما در سه سال قبل بهره وری ریلی به یک سوم کشورهای معمولی کاهش یافته است.
به گزارش تاکسی مدرن به نقل از مهر، بهره وری شبکه حمل و نقل ریلی در ایران در مقایسه با خیلی از کشورهای دنیا نامطلوب است. همین مبحث سبب گشته است که حمل و نقل ریلی در ایران نتواند نقش واقعی خویش را در اقتصاد ملی ایفا کند. به صورتی که الان تنها ۱۰ درصد از حمل بارهای داخلی و حدود ۸ درصد از جابه جایی مسافران داخلی کشور به وسیله سیستم حمل و نقل ریلی صورت می گیرد.
این در حالی است که طبق اهداف سیاست های کلی برنامه ششم توسعه که در سال پایانی آن قرار داریم و همینطور افق چشم انداز ۱۴۰۴، راه آهن می بایست به سهم ۳۰ درصدی در حمل بار داخلی و ۲۰ درصدی در حمل مسافر داخلی دست پیدا می کرد.
بهره وری حمل بار از سال ۹۷ افت کرده است
بهره وری پایین شبکه ریلی به معنای عدم استفاده درست از دارایی هایی است که طی ۱۰۰ سال قبل در کشور بوجود آمده است. ایران بعنوان یک کشور با جغرافیایی خاص، به واسطه وجود تقاضا برای حمل بارهای ریل پسند، اساساً می بایست یکی از ریل پایه ترین کشورهای منطقه و دنیا قلمداد می شد.
اما نه تنها این اتفاق نیفتاده است، بلکه میتوان ادعا کرد که با شرایط فعلی بهره برداری از شبکه ریلی، بود و نبود حمل و نقل ریلی در اقتصاد ملی تفاوت چندانی ایجاد نمی کند.
نمودار میزان بهره وری ناوگان باری ریلی کشور نشان داده است که هر چند بین سالهای ۹۴ تا ۹۷، میزان بهره وری ناوگان باری ریلی با شیب مناسب ۶.۳۵ درصدی درحال افزایش بود، اما از سال ۹۷ به بعد، افزایش بهره وری در این عرصه رخ نداد و شاخص تن-کیلومتر بر تعداد واگن باری، در سال ۹۸ افت کرده و در سال ۹۹ با وجود کاهش شدید تردد قطارهای مسافری ناشی از پاندمی کرونا، افزایش قابل توجهی نداشته است.
بهره وری راه آهن یک سوم میانگین جهانی
طبق مفاد قرارداد دسترسی به شبکه ریلی، برخلاف تعهدات، راه آهن که ملزم به سیر دادن واگن های شرکتهای مالک واگن به میزان ۳۰۰ کیلومتر در روز بوده است، تنها روزانه ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلومتر سیر واگن های باری را انجام می دهد. بنابراین، در حالیکه راه آهن موظف به حمل سالانه ۱۰۰ میلیارد تن-کیلومتر بار ریلی است، تنها در یک سال ۳۳ تا ۳۴ میلیارد تن-کیلومتر بار جابجا کرده است.
جدای از این مسأله، بررسی آمارهای بهره وری ریلی سایر کشورها مطابق با آمار منتشره اتحادیه بین المللی راه آهن های دنیا نشان داده است که میانگین بهره برداری از شبکه ریلی ایران نسبت به کل کشورهای ریلی عضو این اتحادیه و نه کشورهای پیشرو در این عرصه، تنها یک سوم است.
ساختار ناحیه ای، مشکل ریشه ای بهره وری پایین در راه آهن
در همین رابطه محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصاد حمل و نقل در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مسئله نرخ نازل بهره وری و عملکرد شبکه ریلی ایران، موضوعی است که حل آن نه به بودجه خاصی نیاز دارد و نه درگیر مسئله توسعه شبکه است.
وی اضافه کرد: حل مشکل بهره وری شبکه ریلی ایران در گام اول با اقدامات نرم افزاری قابل انجام است. اساساً توسعه شبکه هم زمانی معنا دارد که خطوط موجود به حد مطلوبی از اشباع بار و مسافر رسیده باشند. در حالیکه در کشور ما هنوز خطوط موجود بهره ور نشده اند و تمامی هم و غم ها بر افزایش طول خطوط و گسترده تر کردن شبکه معطوف شده است.
مدیریت بخشی از شبکه ریلی همچنان به دوره ۱۰۰ سال قبل برمی گردد
شاهجویی افزود: برخی از سیستم های مدیریت شبکه ریلی در ایران هنوز با ۱۰۰ سال قبل که راه آهن وارد ایران شد، تفاوتی نکرده است. در واقع هنوز مدیریت راه آهن که می بایست یک سازمان سبک، پویا و بروز باشد، به صورت سنتی و با بهره وری بسیار نامطلوب انجام می گردد. ساختار ناحیه ای شبکه ریلی خود یکی از مسائلی است که هنوز در راه آهن ایران اصلاح نشده است و همین مبحث بخش قابل توجهی از عدم توفیق در افزایش بهره وری و عملکرد شبکه ریلی را سبب شده است.
انتقال اپراتوری محورهای ریلی به بخش غیر دولتی
کارشناس حمل و نقل ریلی خاطرنشان کرد: بدون شک اقدامات عاجل و کم هزینه می تواند روند فعلی راه آهن را متحول کند. یکی از راهکارهای اساسی و ریشه ای برای حل مشکلات راه آهن ایران، تغییر نهاد اپراتور شبکه با رعایت الزاماتی خاص است.
این کارشناس اقتصاد حمل و نقل افزود: باید اپراتوری محورهای ریلی به بخش خصوصی واگذار شود. به صورتی که اولاً انتقال مالکیت صورت نپذیرد و ثانیاً خود راه آهن بعنوان یک نهاد رگولاتوری بتواند بر عملکرد بخش خصوصی نظارت داشته باشد. با اجرای چنین مدلی میتوان امید داشت که ساختار لخت و معیوب راه آهن تا حد بالایی بهینه شده و منافع ناشی از این بهینه شدن، اقتصاد ملی را با بهبود مواجه کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب