از طهران قاجار تا تهران جدید؛
تهرانی ها به جایی برای نفس كشیدن نیاز دارند
تاكسی مدرن: تهران كه روزگاری به هوای خوش و باغ های زیادش معروف بود این روزها همانند خیلی از كلانشهرها گرفتار ترافیك و آلودگی صوتی، آلودگی هوا، معضل پسماند و... است، به نحوی كه بسیاری شهروندان به دنبال جایی برای نفس كشیدن هستند.
به گزارش تاكسی مدرن به نقل از ایسنا، 14 مهر 1286 در متمم قانون اساسی مشروطیت «تهران» بعنوان پایتخت رسمی ایران قانونی شد. شهری كه به علت شرایط جغرافیایی و موقعیت مطلوبی كه داشت مورد توجه شاهان آن دوره قرار گرفت و پیشرفت زیادی كرد. از آن دوره 111 سال می گذرد. دورانی كه این شهر تغییرات زیادی به خود دید و به كلی تغییر نمود به نحوی كه از آن شهر خوش آب و هوا كمتر اثری می توان در آن یافت.
زهرا ترانه یلدا كارشناس شهری در گفت وگویی با ایسنا به بررسی سیر تحولات شهری تهران از گذشته تا امروز پرداخته و بهبود شرایط زیست پذیری در تهران را مورد بررسی قرار داده است.
زهرا ترانه یلدا- دانش آموخته دكتری معماری و شهرسازی از دانشگاه پلی تكنیك تورینو و دانشگاه پاریس در گفت وگو با ایسنا تاریخ شهر تهران را شرح داد و اظهار داشت: شاه طهماسب صفوی كه زمانی قزوین را پایتخت خود كرده بود از تهران گذر كرد و آن منطقه را به علت شرایط آب و هوایی و موقعیت مطلوب جغرافیایی بعنوان شهر برگزید. همین امر سبب شد تا برج و بارویی در اطراف تهران ساخته شود كه به حصار طهماسبی معروف است.
وی افزود: این شهر اما در دوره قاجار رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت و بعنوان پایتخت توسط آقا محمدخان قاجار انتخاب گردید. همینطور اطراف آن باروی جدیدی به نام "باروی ناصری" ساخته شد به عبارت دیگر تهران در دوره قاجار خصوصا در دوره حكومت ناصرالدین شاه، پیشرفت بسیاری كرد و به جز بازار، قصر و باغ های متعدد، مراكز فرهنگی نظیر تكیه دولت هم در این شهر ساخته شد.
این كارشناس شهرسازی ومعماری اضافه كرد: همینطور احداث كاخ "صاحبقرانیه" هم یكی دیگر از اقدامات دوره قاجار بود.این كاخ به علت موقعیت مطلوبی كه داشت در فصل های تابستان وگرم محل مناسبی برای زیستن و تفریح بود كه البته این كاخ در دوره های بعد تغییرات بسیاری كرد.
یلدا در ادامه خاطرنشان كرد: تغییرات اساسی تهران را می توان به دوره پهلوی خصوصا پهلوی اول نسبت داد. در این دوره برج و باروی اطراف میدان انقلاب تخریب و جای خویش را به خیابان داد و به خیابان سی متری در غرب، شهباز در شرق و شوش در جنوب تبدیل شد. همینطور رضاشاه به جهت اینكه ماشین ها بتوانند به درستی در خیابان به درستی تردد كنند در وسط بافت برش هایی تولید كرد و خیابان بوذرجمهری هم احداث شد. در حقیقت می توان گفت ساختار اصلی شهر تهران با این اقدام شكل گرفت.
این كارشناس شهرسازی و معماری با اشاره به اینكه تهران در زمان قاجار هم مركز مدرن ایران بود، اظهار داشت: در زمان پهلوی دوره مدرنیزاسیون را گذراندیم. البته این شهر از قبل مدرن شده بود و سبك تهرانی كه تلفیقی از سبك های مدرن اروپایی و قدیمی ایرانی بود هم در بعضی بناها به چشم می خورد. برای نمونه می توان به عمارت مسعودیه اشاره نمود. عمارتی كه حیاط مركزی ندارد اما داخل آن پر از گچ بری و كاشی كاری است. یعنی ساختار اروپایی با معماری ایرانی.
به گفته وی، تهران در 200 سال اخیر همیشه به سمت مدرنیته حركت كرده و قدرت، ثروت، پیشرفت و توسعه هم معطوف به این شهر بوده است؛ البته با وجود تاثیرات مثبت خصوصا از لحاظ شهرسازی و معماری اما گاهی این مدرنیته اثرات منفی بر چهره شهر باقی گذاشته كه این اثرات منفی در شهرهای دیگر بعنوان الگو تكرار شده و می توان گفت متاسفانه هم اكنون تمدن و سنت ما بخاطر سبكی كه زیبایی ندارد، در حال نابودی است.
ترانه یلدا در پاسخ به این سوال كه به راستی چه شد كه تهران زیست پذیر خوش آب وهوا تبدیل به شهری با آلودگی های بصری، صوتی و زیستی شده است؟ اظهار داشت: اینكه شهری مانند تهران زیست پذیری خویش را از دست داده به علت این است كه شهروندان تهرانی و دولت هایی كه روی كارآمدند در دوره شتابان توسعه شهری قدر سنت و میراث شهر را ندانستند و بخشی از آن را به تدریج از بین بردند و می برند. بیش از 50 سال است كه در حال از بین بردن بناها و ساختمان های قدیمی خوبی كه در این شهر از دوره قاجار باقی مانده اند، هستیم؛ البته این بناها صرفا مختص به دوره قاجار نیست و به دوره پهلوی هم باز می گردد.
وی افزود: در دوره پهلوی در تهران در بعضی از خیابان ها و بناها از معماری با سبك " آرك دكو" استفاده می شد. البته این سبك هم اكنون هم استفاده می گردد. در حقیقت این سبك علاوه بر اینكه سبك مدرن و زیبایی است معماری باستانی ایرانی هم در آن توجه شده كه از نمونه های این سبك در تهران می توان به ساختمان هایی در شرق میدان توپخانه اشاره نمود و معماری خیابان انقلاب هم سبك "آرك دكو" به حساب می آید.
یلدا خاطرنشان كرد: بناهایی با سبك و معماری مختلف در تهران وجود داشت كه بخش زیادی از آن از بین رفت و تنها چندسالی است به این فكر افتاده ایم كه این بناها هویت ما بوده و نباید از بین بروند.
به گفته این كارشناس شهری، در دوره مدرنیزاسیون كه در تمام كشورها صورت گرفت كمتر به بناهای قدیمی اهمیت داده شد، البته خیلی از كشورها در اروپا بناهای قدیمی خویش را حفظ كردند؛ اما ما نتوانستیم از میراثمان به خوبی حفاظت نماییم. با این وجود دوره ای پیش آمده است كه شاید بتوان از عناصر باقی مانده حفاظت كرد.
یلدا در ادامه خاطرنشان كرد: پس از جنگ با عراق توسعه شهر صرفا معطوف به ساخت و ساز زیاد، بی دقت و بی برنامه شد و افراد بسازبفروش و كسانی كه در بخش ساختمان فعالیت می كردند برای سود بیشتر و میل خود ساختمان سازی را به هر شیوه كه می خواستند پیش بردند. آنها حتی به حرف های برنامه ریزان توجه نكردند و شهرداری هم نه تنها از این امر جلوگیری نكرد بلكه سهم خویش را از توسعه لجام گسیخته گرفت. چونكه توسعه متوازن تهران و زیبایی آن اهمیتی نداشت.
این دانش آموخته دانشگاه پاریس در بخش دیگری از صحبت هایش به تصویر ذهنی شهروندان از شهر اشاره نمود و اظهار داشت: هم اكنون تصویر ذهنی مشخصی از تهران در ذهن شهروندان وجود ندارد؛ یعنی فضاهایی با معماری متفاوت و ساختمان های زیبا كه شهروندان بدانند در كدام نقطه از شهر هستند وجود ندارد و علت هم این است كه ضوابط، مقررات و قوانین شهرداری در این زمینه ساده است و هركس هر مدلی كه دوست دارد می تواند ساختمان بسازد یا به عبارت دیگر به همه اجازه ساخت و ساز به نحوی كه دوست دارند، داده شده است و همین امر سبب شده همه جای شهر شبیه به هم شود و یا شهر از بین برود.حتی رود دره های تهران كه می تواند تصویر ذهنی درستی به شهروندان بدهند هم در حال نابودی هستند.
یلدا در پاسخ به این سوال كه چه بلایی بر سر فضای سبز تهران به خصوص رود دره ها آمده؟ اظهار داشت: روده دره های تهران از اهمیت خاصی برخوردار می باشند كه متاسفانه به آنها توجه نمی گردد. یعنی تمام خطوط سبزی كه از كوه با رودخانه به پایین می آید در حال از بین رفتن است؛ چونكه زمین های اطراف رود دره ها مالك دارند و مالكان هم قصد دارند در آنجا ساختمان بسازند. ازاین رو تمام درختان بریده و تا لب رودخانه ساختمان ساخته می گردد.
وی افزود: شهرداری هم ارزش رود دره ها را نمی داند یعنی شاید به این مهم نرسیده اند كه تصویر ذهنی از شهر باید محورهای اكولوژیك شهر باشد و حتی شهرداری هم تصور دارد كه باید نزدیك رودخانه پارك سیمانی احداث شود تا مردم در پیاده رو سیمانی راه بروند و حتی كف رودخانه هم سیمان شود. در حقیقت باید این اخطار را داد كه تمام طبیعت تهران در حال نابودی است.
این كارشناس شهرسازی ومعماری به عرضه چاره برای زیست پذیر كردن تهران پرداخت و با اشاره به اینكه تهران زمانی به شهر زیست پذیر تبدیل می گردد كه شهرداری تهران به كیفیت توجه كند، اظهاركرد: این شهر دیگر جای ساخت و ساز ندارد و اصطلاحا باید پیرایش شود. همینطور علاوه بر پیرایش بایستی فضاهای بلاتكلیف در شهر تبدیل به محل عمومی و آزاد برای مردم شوند. در حقیقت می توان گفت فضاهای عمومی شهری كم داریم و برای مردمی كه در خانه های كوچك آپارتمانی زندگی می كنند باید فضای تنفس افزایش یابد.
وی در انتها اضافه كرد: باید به نگهداری و درختكاری در شهر بپردازیم و تهران قدیم یعنی همان تهران ناصری را احیا نماییم، فضاهای قدیمی مرمت و به امور عمومی اختصاص داده شوند تا زندگی در شهر دارای شخصیت شده و افراد سرشان را بالا نگه دارند. به همین منظور اگر روز تهران سبب می گردد به تهران بیاندیشیم بهتراست به میراث تهران بیاندیشیم و به آنها بها دهیم.
ایسنا- سپیده رشیدپورایی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب