در گزارش تاكسی مدرن مطرح شد؛
اقدام خوب دیوان محاسبات کافی نیست
کارشناس اقتصادی اظهار داشت: بودجه یک دستگاه اجرایی وقتی که بر مبنای اهداف مشخص تنظیم شده باشد و نحوه تخصیص بودجه به آن بر مبنای عملکرد عینی آن تعریف شود، می تواند بودجه منطقی نامیده شود.
به گزارش تاکسی مدرن به نقل از مهر، دیوان محاسبات کشور سال جاری در اقدامی تحسین برانگیز، مبادرت به تنظیم قبل از موعد گزارش تفریغ بودجه کرده است. طبق آنچه در سالهای گذشته شاهد بودیم، این گزارش در بهترین حالت در دی یا بهمن ماه منتشر می شد. انتشار این گزارش بعد از تصویب لایحه بودجه سالجاری، عملاً اقدامی بیهوده به حساب آمده که نمی توان از نتایج آن بموقع بهره برد. اما سال جاری با اقدام چشمگیر دیوان محاسبات در تنظیم زود هنگام این گزارش، نمایندگان مجلس و پژوهشگران می توانند با فرصت بیشتری بر نقاط ضعف بودجه تمرکز کرده و بودجه سال آتی را با تسلط بیشتری بر امور بودجه ای کشور تدوین کنند.
اما هر ساله پیرامون نقش آفرینی گزارش تفریغ بودجه در نظام بودجه ریزی کشور و میزان تاثیر گذاری آن مباحث گسترده ای مطرح می شود. به عقیده خیلی از صاحب نظران، برای تاثیر گذاری بیشتر گزارش تفریغ بودجه در فرآیند تنظیم بودجه، باید در ابتدا شیوه و روند بودجه ریزی کشور اصولی و مطابق با استانداردهای اقتصادی باشد تا این گزارش هم به بالاترین میزان کارایی خود برسد.
تغییر روند بودجه ریزی کشور به سمت بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد
در این باره دکتر مهدی خوشخوی کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: اساساً تفریغ بودجه را میتوان از دو منظر بررسی کرد. ابتدا این که باید برای دستگاههای اجرایی دولت و مشخصاً وزارت خانه ها، یک کار کردی متصور شویم و مساله دوم در رابطه با برنامه ریزی امور عمرانی است. در مورد نکته اول باید بگوییم که مادامی می توانیم تفریغ بودجه را یک عامل کمک کننده برای بهبود عملکرد دستگاه ها بدانیم که برنامه، اهداف و ابزارهای مشخصی برای جهت دهی به عملکرد دستگاه ها تعریف شده باشد. یعنی بودجه یک دستگاه اجرایی زمانی که، اولاً بر مبنای اهداف مشخص و قابل سنجش تنظیم شده باشد و ثانیاً نحوه تخصیص بودجه به آن بر مبنای عملکرد عینی و خروجی ملموس آن تعریف شود، می تواند بودجه منطقی نامیده شود.
یکی از اهداف تفریغ بودجه، این است که مدیران دستگاههای اجرایی کمبودها را شناسایی بکنند، اما به علت بی توجهی دولت ها، به چشم نمی خورد
وی افزود: زمانی که هم اهداف و هم عملکرد یک دستگاه مشخص و قابل ارزیابی باشد، یک بودجه منطقی برای آن قابل تعریف است. بعد از آن زمانی که بودجه به سازمان مورد نظر تخصیص یافت، نهاد متولی تفریغ بودجه یعنی دیوان محاسبات بعد از دوره ی صرف منابع بودجه، بررسی می کند که این دستگاه چه میزان از بودجه را در جهت اهداف خود صرف کرده و یا این که چه میزان دور ریز یا هدر رفت در مصرف بودجه داشته است.
لذا از این طریق میتوان فهمید که بودجه اختصاص یافته متناسب با هدف آن سازمان به اندازه معقول، کم و یا زیاد بوده است. ازاین رو با تاکید بر بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، میتوان میزان بودجه را با نیاز واقعی هر سازمان متناسب سازی کرد.
آیا گزارش تفریغ بودجه در ایران کارایی لازم را ندارد؟
خوشخوی در مورد علت بی توجهی به گزارش تفریغ در کشور بیان نمود: ازاین رو تفریغ بودجه زمانی مزیت و اثرگذاری بایسته خویش را پیدا می کند که ناظر به بودجه های مبتنی بر عملکرد دستگاههای اجرایی صورت گیرد. بودجه ای که مبتنی بر عملکرد تعریف نشده باشد، به این صورت است که هر دستگاه بر مبنای قدرت چانه زنی از بودجه می تواند بهره ببرد. در آن زمان سازمان ارزیاب یا همان دیوان محاسبات معیار دقیقی برای محاسبه میزان کفایت بودجه ندارد. شاید بتوان بر مبنای یک سری فاکتورها و صورت های مالی دستگاههای اجرایی، خرج و مخارج آن سازمان را بررسی کرد. اما بررسی این نکته که تا چه حد پول تخصیص یافته برای هر سازمان کارایی داشته است یا حتی این که متوجه شود که چقدر انحراف از اهداف ایجاد شده، عموماً معنادار نخواهد بود.
با تکیه بر بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، میتوان میزان بودجه را با نیاز واقعی هر سازمان متناسب سازی کرد.
وی اضافه کرد: ازاین رو نکته اول بنده حامل این مساله است که چون ما اولاً اهداف مشخص مبتنی بر برنامه نداریم و ثانیاً بودجه ریزی کشور مبتنی بر عملکرد نیست بلکه مبتنی بر توان چانه زنی و تعریف مخارج توسط هر نهاد است، باعث می شود که برای انجام تفریغ بودجه واقعی دست نهاد نظارتی بسته بماند.
لذا آن چیزی که به دست می آید خیلی کارگشا نخواهد بود چونکه هم دقیق نیست و هم این که بودجه از ابتدا بر مبنای اهداف و منطق کارشناسی تعریف نشده است، بلکه عموماً این منطق و انگیزه های سیاسی دولت ها است که بر بودجه های سالانه حاکم است.
به حاشیه رفتن بودجه عمرانی
این کارشناس بودجه در ادامه عنوان کرد: در مورد مساله دوم نیز، در بودجه های کشور از آنجائیکه بحث های توسعه و عمرانی به حاشیه رفته است، برای نمونه در بودجه ۱۴۰۰ از ۱ هزار و ۲۷۰ همت (هزار میلیارد تومان) بودجه عمومی که برای دولت تعریف شده است، مجموعاً ۱۷۶ همت برای تملک دارایی سرمایه ای (که تنها بخشی از آن بودجه عمرانی و زیرساختی است) در نظر گرفته شده است که معمولا در همین حد هم تخصیص پیدا نمی نماید. بودجه ای که در آن بحث عمرانی و برنامه توسعه نقشی ندارد، تفریغ بودجه هم برای آن خیلی موضوعیت نخواهد داشت. زمانی که تفریغ بودجه ناظر بر بحث های عمرانی و توسعه ای صورت گیرد میتوان اعلام نمود که سال قبل قرار بود کدام اهداف توسعه ای انجام بشود و نتیجه استفاده از منابع بودجه ای چطور بوده است.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که تفریغ بودجه از جایگاه خودش تقلیل پیدا کند، دولت ها هم مواجهه فرمایشی با این مساله خواهند داشت. بنابراین اگر دولت بخواهد واقعاً کار مؤثری انجام دهد از این تفریغ بودجه نمی توان کمک شگرفی به آن کرد. یکی از اهدافی که برای تفریغ بودجه ذکر شده، این است که مدیران دستگاههای اجرایی کمبودها را شناسایی بکنند، اما این مسائل به علت بی توجهی دولت ها زیاد به چشم نمی خورد. در بودجه های غیر کارشناسی یا همان بودجه های سیاسی این جنس موضوعات اساسی اصلاً مطرح نیست.
وی در انتها اظهار داشت: این اقدام دیوان محاسبات در تسریع تنظیم گزارش تفریغ اقدام مناسبی بشمار می رود اما با این شرایطِ نظام بودجه ریزی کشور نمی تواند برد چشم گیری داشته باشد. حداکثر وظیفه دیوان محاسبات در این حوزه، همین تسریع در گزارش تفریغ بودجه بوده که انجام داده است. میتوان از دیوان محاسبات بابت این اقدام تشکر کرد که به جای آنکه در بهمن یا حتی سال آینده این گزارش را منتشر کند، زودتر در دسترس نمایندگان قرار داده است. اما در بحث بودجه ریزی این مباحث اصلاح ساختار بودجه است که حیاتی می باشد زودتر تدوین و به اجرا در بیاید.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب