نتایج بررسی های پژوهشگران؛
فاصله كلانشهرها با اندازه كارا و مشكلاتی كه تولید می شود
تاكسی مدرن: روند رو به رشد افزایش جمعیت در شهرها و محیط های شهری، سبب شده كه شهرهای بزرگ، بزرگ تر شده و به نظم بهتری نیاز داشته باشند. یكی از مهم ترین نكات در این خصوص، بزرگ شدن و بهتر شدن اقتصاد شهر، هم گام با بزرگ شدن جمعیت آن است. این مورد توسط پژوهشگران كشور بررسی شده است.
به گزارش تاكسی مدرن به نقل از ایسنا، امروزه، شهرها، در حال بزرگ شدن هستند و علاوه بر افزایش فیزیكی ابعاد این اَبَر اجتماع ها، جمعیت آنها هم به صورت فزاینده ای در حال رشد است. مهاجرت از روستاها به شهرها نیز، امری است كه در كشورهای درحال توسعه ادامه دارد و این امر سبب تمركز جمعیتی در شهرها می شود. شهرها مراكز عمده فعالیت اقتصادی هستند و پایگاهی برای تولید به شمار می آیند. به صورتی كه در كشورهای توسعه یافته، سهم بزرگی از تولید ناخالص داخلی در محدوده شهری آنها صورت می گیرد. طبق پیش بینی بانك جهانی در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۶ درصد از كل تولید ناخالص داخلی جهان، تقریباً در ۳۰ شهر بزرگ دنیا متمركز خواهند شد.
البته بنا بر اعتقاد صاحب نظران، رشد و توسعه شهری، تا جایی معین، زمینه پیشرفت را فراهم می آورد و از یك نقطه به بعد، زیان های این رشد، فراتر از فواید آن خواهند بود. ازاین رو، این سوال مطرح می شود كه اندازه شهر كارا چقدر است؟ برخی بزرگ شدن شهرها را لازمه پیشرفت می دانند و برخی با این مورد مخالف هستند. جمعیت فزاینده شهرها خصوصاً در كشورهای درحال توسعه و ارتباط آن با رشد اقتصادی و منافع حاصل از شهرنشینی به همراه نارضایتی اغلب ساكنان شهر، به علت اثرات سرریز افزایش جمعیت مانند: آلودگی، اجاره بهای بالای مسكن، ترافیك سنگین، آلودگی صوتی و غیره، باعث توجه متخصصان اقتصاد شهری به اندازه كارای شهر شده است؛ اندازه ای كه هم متضمن رشد اقتصادی باشد و هم كاهش رفاه ساكنان را به همراه نداشته باشد.
در رابطه با این موضوع، یكی از محققان كشور به انجام مطالعه ای پرداخته كه در آن تلاش شده است با عنایت به اوضاع اقتصادی ایران، مقاوم سازی اقتصاد شهری از راه دستیابی به جمعیت كارای شهری، مورد تحلیل واقع شود.
در این تحقیق، برای برآورد اندازه كارای شهر، تابع مازاد برآورد شد. برای برآورد تابع مازاد، تابع منافع و هزینه های شهر، به صورت مجزا تصریح و تخمین زده شدند. همینطور تابع منافع كل، تابعی از سطح قیمت ها، تولید نهایی نیروی كار و جمعیت شهر است و تولید نهایی نیروی كار، تابعی از محیط فعالیت در شهر بشمار می رود.
یافته های این پژوهش نشان دهنده آن هستند كه جمعیت شهر تهران، از سطح كارای خود عبور كرده و نزدیك كردن اندازه كارا به اندازه واقعی یا نزدیك كردن اندازه واقعی به اندازه كارا با كنترل جمعیت شهر می تواند اقتصاد شهر و در نتیجه، اقتصاد ملی را مقاوم تر كند.
بر اساس این نتایج، تنها سیاست های كنترلی برای مقاوم سازی اقتصاد شهر، جوابگو نیستند و سیاست های توسعه عرضه خدمات شهری و زیرساخت شهری برای افزایش ظرفیت گنجایش شهر، توسط محققان سفارش شده اند.
در این خصوص، ناصر یارمحمدیان، استادیار گروه اقتصاد و كارآفرینی دانشكده پژوهش های عالی هنر و كارآفرینی دانشگاه هنر اصفهان می گوید: «نتایج نشان دادند همه شهرهای مورد مطالعه، از وضعیت كارای خود عبور كرده اند؛ به صورتی كه نسبت اندازه واقعی به اندازه كارا برای كلان شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و اهواز به ترتیب برابر با ۳.۴، ۳.۳، ۳.۱، ۳.۳، ۲.۳ و ۳ هستند.
همچنین هیچ یك از شهرهای مورد مطالعه، به سطح پایدار خود نرسیده اند. هرچند نزدیك ترین شهرها به اندازه پایدار خود به ترتیب شهرهای تهران، مشهد و اهواز هستند».
این محقق می افزاید: «مطابق با نظریات، برای اندازه كارای شهر می توان سطحی از جمعیت را تصور كرد كه در آن منافع نهایی برابر با هزینه نهایی هر ساكن منطق شهری است. در این وضعیت كارایی به حداكثر رسیده و از نظر برنامه ریز مركزی، وضعیت بهینه رخ می دهد».
بر اساس یافته های این پژوهش، ازآنجاكه سكونت در شهرها توأم با اثرات خارجی است، وجود این اثرات، منجر به شكل گیری شكاف بین منافع خصوصی و منافع اجتماعی می شود. ازاین رو نیروهای بازاری در شهرها باعث تولید تمایلات خصوصی برای سكونت در شهر می شود كه این تمایلات در خلاف جهت منافع اجتماعی و تمایلات برنامه ریز اجتماعی قرار می گیرد.
به عقیده یارمحمدیان: «ازاین رو، سطح تعادلی كه در شهرها رخ می دهد معمولاً در سطح جمعیتی بالاتری از وضعیت كارا و بهینه قرار می گیرد. با این وجود می توان وضعیتی را تصور كرد كه در آن، متوسط منافع خالص، منفی می شود؛ به عبارتی، همه از حضور در شهر، زیان می بینند. به صورتی كه اثرات خارجی منفی، برابر یا بیشتر از میزان منافع خصوصی است كه افراد از سكونت در شهر كسب می كنند. این آستانه، اندازه پایدار تعریف می شود».
این یافته ها كه به اعمال سیاست های توسعه عرضه خدمات شهری و زیرساخت شهری برای افزایش ظرفیت گنجایش شهر به همراه سیاست های كنترلی برای مقاوم سازی اقتصاد شهر اشاره دارند، به صورت مقاله ای علمی پژوهشی در نشریه «اقتصاد و مدیریت شهری» به چاپ رسیده اند.
این نشریه علمی پژوهشی، در چارچوب فصل نامه توسط انجمن علمی اقتصاد شهری ایران منتشر می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب